The Digital Manipulus/Scotichronicon Project

_______________________________________________


Cap. 32 (D.E.R. Watt et al. eds., vol.7, pp.350/352)

In favo enim duo sunt, mel et cera. Et in facie mulieris similiter duo, scilicet decor et gracia, hec est pulcritudo oris, et dulcedo sermonis. Cera succendit ignem, mel prebet dulcedinem. Sic pulcritudo fatue mulieris ignem libidinis inflammat, blandimento lenocinantis sermonis mentem subvertit. Stillat mel de cera dum mulier sua verba mollit et facit dulcia. Hanc autem dulcedinem eterne mortis amaritudo comitatur. Unde sequitur ibi ‘novissima illius amara quasi abscinthium et acuta quasi gladius biceps’. Diligit mulier ut decipiat, decipit ut capiat; amat quod habes, non quod es. (Mulier ac)

Hec ille. Ideo si solute conjungeris, mors et dampnacio est; si nupte, bellum intestinum. Propter quod Jeronimus Contra Jovinianum:

‘Uxorem pauperem alere, difficile est; divitem ferre, tormentum est.’

Quid prodest diligens custodia cum uxor servari impudica non possit?

Et ideo Valerius scribens ad Rufinum sic concludit epistolam dicens: ‘Amice, ne longo dispendio te suspendam, lege Auriolum Theofrasti, et Medeam Jasonis, et vix pauca invenies impossibilia mulieri. Amice, det tibi Deus Omnipotens omnipotentis femine fallacia non falli.’

Et ideo Babio in comediis insinuat dicens:

In fide, dente, pede - mulieris, equi, canis, est fraus.

Hoc sic vulgariter est dici:

Til hors fote yu never fraist,
til hondis toth no womannis faith.

Propter quod Babio de se et sua conjuge suam telam trenosam orditur in hunc modum:

Femina perfida, femina sordida, digna cathenis.
Mens male conscia, mobilis, impia, plena venenis
vipera pessima, fossa novissima, mota lacuna.
Omnia decipis, omnia recipis, omnibus una.
Horrida noctua, publica janua, semita trita.
Igne rapacior, aspide sevior est tua vita.
Mens tua vitrea, plumbea, ferrea, saxea, nequam.
Fingere, fallere, prodere, perdere rem putas equam.
O miserabilis, intolerabilis, insaciata!
Credere qui tibi vult, mala sunt sibi plura parata.
Me michi vivere pace, quiescere sunt mea vota.
Consului me;consule tu tibi; sis tua tota
Summa potencia destruet omnia funditus ante
quam mea sumere, quam mea demere, sustineam te.

Tunc sic concludit dicens:

Sume tibi frenum, fugiens muliebre venenum;
nam sanie plenum vas est quod credis amenum;
Babio testis adest. Hec ultima verba tenete;
sunt incredibiles uxor alumpna cliens.



©2016-25 Chris L. Nighman
History Department
Wilfrid Laurier University
Waterloo, Ontario, Canada

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons
Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.


The editor gratefully acknowledges that financial support for this project has been provided in the form of a 2015 Category A Research Grant partly funded by WLU Operating funds and partly by a General Research Grant awarded to WLU by the Social Sciences and Humanities Research Council of Canada (SSHRC). This website was updated in 2025 by Evan Morris, with funding from a WLU SSHRC Exchange: Digital Resource Grant.